De Domela-Penning 2023 is op 19 november tijdens de Domeladag uitgereikt aan directeur Roos Ykema van Stichting MiGreat. Deze hulporganisatie zet zich op verschillende manieren in voor vluchtelingen en migranten. MiGreat stelt daarbij misstanden aan de EU-grenzen aan de kaak, mobiliseert activisten om gerechtigheid te eisen en probeert zinvolle alternatieven te bieden voor het anti-migratiebeleid. Tegenover Omrop Fryslân noemde Roos Ykema het “een hele grote eer om hier onderdeel van te zijn, van iets groters. Deze dag laat heel mooi zien hoelang de geschiedenis in Friesland en in Nederland is van het verzet tegen verschillende vormen van onderdrukking.”
Lees hier het juryrapport:
Onder evangelische christen-fundamentalisten in de VS, de zogenaamde ‘Born Again Christians’ is het een gevleugelde uitspraak, aan te treffen op T-shirts, baseballcaps en bumperstickers, als borduurwerk voor boven de open haard en tegenwoordig natuurlijk ook in ontelbare posts op sociale media: ‘Simply ask yourself: What would Jezus do?’ Een vergelijkbare vraagstelling stuurt het werk van de jury die beraadslaagt over de vraag aan wie de Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Penning zal worden uitgereikt: ‘Wat zou Domela doen?’
Misschien nog meer dan in eerdere rondes is het bestuur van het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Fonds ervan overtuigd dat de toekenning van de Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Penning van 2023 zal kunnen rekenen op de postume instemming van ‘ús ferlosser’ (of ‘de ouwe’ zoals hij onder de Vrije Socialisten of anarchisten ook wel liefkozend heette.) Een bekende uitspraak van Domela luidt:
De lucht is vrij,
Het licht is vrij,
En dat ’t ook de aarde zij,
Daar moeten wij naar streven.
Dat vrijmaken van de aarde behelsde volgens de anarchisten van meet af aan zeker ook het slechten van nationale grenzen. Dat de vrijheid om te reizen waarheen men wil een fundamenteel mensenrecht was, daarvan waren Domela Nieuwenhuis en zijn geestverwanten ten diepste overtuigd. In de jaren waarin Domela Nieuwenhuis’ opvattingen over het socialisme waren gerijpt tot anarchisme, beleefde die beweging een eerste bloeiperiode. Migratie en migranten speelden daarin een sleutelrol: anarchistische kopstukken, gewone activisten en geestverwanten vormden een hoogst mobiel netwerk waarin nationale grenzen en zelfs het water van de wereldzeeën nauwelijks een belemmering vormden. Zo werd Domela’s beweging hier deels gefinancierd met de dollars die zijn geëmigreerde aanhangers vanuit Patterson in New Jersey stuurden, verschenen in de Verenigde Staten meerdere anarchistische periodieken in het Duits (maar ook in het Russisch en in het Jiddisch) en ontmoetten anarchistische ballingen en vluchtelingen uit heel Europa elkaar in anarchistische pensions in Zwitserland en Londen.
Paradoxaal genoeg werd juist het internationale netwerk van de vroege anarchisten rond de vorige eeuwwisseling voor de machthebbers aller landen een aansporing om grenzen te sluiten, migratie en migranten onder controle te krijgen en de vrijheid om de wereld over te trekken te beknotten. Onbedoeld vormden de anarchisten met hun grensoverschrijdende bewegelijkheid een eerste aanleiding voor de ontwikkeling van moderne gruwelen als het fraudebestendig paspoort, prikkeldraad en gezichtsherkenning, met als resultaat excessen als drenkelingen en overvolle asielcentra.
In een wereld waarin migranten-zonder-geld worden ontmenselijkt en gereduceerd tot een vreeswekkende karikatuur uit de goocheldoos van politieke reclamejongens, opereert de Stichting MiGreat onder het motto:
“Migratie is een mensenrecht.”
De activisten van MiGreat willen werken aan een wereld waarin migratie geen privilege is maar een onvervreemdbaar recht, en benadrukken met gepaste trots iedere vorm van overheidssubsidie af te wijzen: “We zullen nooit geld aannemen van de instellingen waar we tegen vechten.” Ook zonder overheidssubsidie onderneemt MiGreat acties van uiteenlopende aard, acties waarin steeds de strijd wordt aangebonden met uitsluitingspolitiek en de inhumane consequenties van Europees migratiebeleid. Met behoud van de broodnodige afstand tot politiek en politici, lanceerde MiGreat voor de aanstaande verkiezingen een gedegen overzicht van de standpunten van de verschillende partijen ten aanzien van migratie, grensbeleid. Daarnaast verscheen ook een eigen politiek programma “Move”, niet bedoeld als een alternatief voor bestaande partijen, maar als een handreiking aan partijleden die in hun eigen organisatie de strijd voor een menselijker politiek willen aangaan.
MiGreat doet veel meer dan ik hier kan samenvatten, gelukkig geeft de eigen website* daarvan een helder overzicht. Eén ding moet hier nog wel worden benadrukt. MiGreat laat het niet bij woorden of symbolische acties die bewustwording moeten bevorderen. De Ferdinand Domela Nieuwenhuis Penning 2023 is vooral ook een eerbetoon aan de praktische hulp die MiGreat in Ter Apel heeft geboden toen de overheid het er daar doelbewust en demonstratief liet zitten. Als deel van een internationaal netwerk van samenwerkende organisaties is MiGreat bovendien betrokken bij directe actie die “reëel bestaande” mensenlevens redt aan de genadeloze grenzen van Fort Europa.
Het is ons een groot genoegen de Ferdinand Domela Nieuwenhuis Penning 2023 te kunnen uitreiken aan de Stichting MiGreat. Want laten we wel wezen: Domela zelf, die zou het ook hebben gedaan. En wie weet: misschien Jezus ook wel.
*Voor meer informatie over Stichting MiGreat zie: https://migreat.org.nl
