De Russische revolutie van 1917, de radenrevoluties in Duitsland in 1918 en 1919 en de wijdverbreide onvrede schepten ook in Nederland de verwachting dat de idealen van het socialisme eindelijk verwezenlijkt konden worden. Lang leve de revolutie! In Friesland leidde dit denken tot de vorming van arbeiders- en soldatenraden, veelal opgezet door antimilitaristen, revolutionaire socialisten en dienstweigeraars. Dwarsgezeten door burgemeesters, rijksveldwachters, inlichtingendienst, justitie en burgerwachten zochten deze mannen en vrouwen hun geluk in nieuwe tijden.
De radicale socialistische en anarchistische beweging richtte aan het eind van de Eerste Wereldoorlog soldaten- en arbeidersraden op (naar het voorbeeld in Rusland en Duitsland). Zelfs socialistenleider Troelstra raakt in november 1918 in de ban van het revolutievirus en deed zijn fameuze revolutieoproep.
Ferdinand Domela Nieuwenhuis legde al langer de nadruk op hetgeen arbeiders zouden kunnen doen om oorlogen tegen te houden. Hij veranderde niet van mening toen bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 noch de algemene dienstweigering, noch de algemene werkstaking realiseerbaar bleek. Zijn conclusie was, dat de geesten kennelijk nog niet rijp waren voor zulke daden en dat de parlementaristische sociaaldemocraten propaganda voor deze ideeën stelselmatig hadden tegengewerkt.
De oorlog was voor het volk een tragedie. De socialisten zochten hun geluk in de gedachte van de langverwachte revolutie. Dit weinig bekende stuk sociale geschiedenis wordt tijdens de lezing tot leven gebracht.
Praktische informatie
Datum: 4 oktober, 19.30 – 21.00 uur.
Locatie: Kunstcafé Museum Heerenveen, Minckelersstraat 11.
Entree: Vrienden 5,- , introducees en niet-Vrienden 7,- (inclusief kopje koffie/thee).
Over de spreker
Ron Blom is werkzaam bij het Stadsarchief Amsterdam en publiceerde onlangs zijn boek: De oorlog, voor het volk een tragedie. De Provinciale Arbeiders- en Soldatenraad tijdens de Eerste Wereldoorlog in Friesland. Voor en na de lezing kunt u het boek kopen voor 17 euro.