Lezing

Ieder jaar organiseert het Ferdinand Domela Nieuwenhuis-Fonds op de derde zondag van november in het museum in Heerenveen de Domela Nieuwenhuis-lezing. Het doel van deze lezingen is om hedendaagse thema’s in het licht van de ideeën van Domela Nieuwenhuis te behandelen. De sprekers hoeven het niet eens te zijn met die ideeën, ze zijn geen dienaren van Domela’s woord, want het gaat bij de lezingen om gedachtewisseling en het verrijken van inzichten.

De uitgegeven lezingen die nog beschikbaar zijn, zijn te koop bij de museumwinkel.

1. Bert AltenaGeen man en geen cent. Domela Nieuwenhuis, de Eerste Wereldoorlog en het antimilitarisme
   Meer informatie
   Wat kan een antimilitarist doen als een oorlog toch uitbreekt? Hoe ga je om met je eigen nationale gevoelens en antipathieën? Dit waren de vragen waar Ferdinand Domela Nieuwenhuis en de Nederlandse antimilitaristen zich plotseling voor gesteld zagen, toen eind juli 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak en ook de Nederlandse regering het leger mobiliseerde. Wat zeggen hun ervaringen ons nu nog en wat te denken van de effectiviteit van het antimilitarisme in het algemeen? Historicus Bert Altena concludeert uit deze dilemma’s dat antimilitaristen vooral in vredestijd kunnen en moeten ijveren voor hun idealen.
   
   (Amsterdam 2000)
2. Lieske TibbeKunst en anarchisme omstreeks 1900
   Meer informatie
   In deze boeiende lezing bespreekt kunsthistorica Lieske Tibbe de invloed van William Morris in ons land en de ideeën van Peter Kropotkin over kunst. Daarnaast worden de ideeën van de neo-impressionisten behandeld (lieden als Camille Pisarro) en hoe Nederlandse kunstenaars als Jan Toorop en Johan Thorn Prikker door hen beïnvloed werden. Wat is er anarchistisch aan het piontillisme en hoe belangrijk waren Belgische kunstenaars als Henri van de Velde en Theo van Rijsselberghe voor de Hollandse anarchistische kunstenaars?
3. Willem FrijhoffPlatte geesten. De duurzame gevolgen van gedachteloos bezuinigen
   Meer informatie
   Cultuurhistoricus en hoogleraar Willem Frijhoff houdt in deze lezing een vlammend betoog tegen de verloedering van het hoger onderwijs in Nederland.
4. Theunis PiersmaCultuurnatuur, het tegendraadse denken van Domela, en het lege land van Braks en Bleker
   (Deze lezing is niet uitgegeven)
5. Mineke BoschHistorische waardigheid: Frederike van Uildriks en het debat over de canon van Nederland
   (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
   De feministe Frederike van Uildriks woonde samen met de bekende Friese voorvechter voor algemeen kiesrecht en oprichter van de Vereeniging tegen de kwakzalverij (1880). Prof. Mineke Bosch, die het dagboek van Van Uildriks heeft uitgegeven, gaat in deze lezing in op haar leven en breekt tenslotte een lans voor wat zij noemt ‘slow history’.
6. Marli HuijerDe zachte kracht van de dialoog
   Meer informatie
   Filosofe des Vaderlands Marli Huijer gaat in deze lezing de vraag na of het geoorloofd is om alles maar te zeggen wat je denkt. Moet er een volledige vrijheid van spreken zijn, ook als het gevolg is dat personen of groepen beledigd en gekwetst worden? Is het niet beter om weer aansluiting te zoeken bij bijvoorbeeld Domela Nieuwenhuis voor wie het vrije spreken en denken een van de hoogste principes was in het menselijk bestaan? Of gelden dergelijke idealen, die stammen uit een tijd dat de vrijheid van meningsuiting door allerlei machtsinstanties ingeperkt werd, nu niet meer. Moeten we in een weinig hiërarchische wereld, een wereld van horizontale relaties, ons niet juist oefenen in zelfbeheersing? (Amsterdam 2009)
7. Hans RamaerAnarchisme in Domineesland
   (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
   De in 2015 overleden Hans Ramaer was oprichter en belangrijkste drijvende kracht van en achter het anarchistisch tijdschrift De AS. In deze lezing bespreekt hij het belang van christelijke en algemeen-religieuze inspiratiebronnen voor het Nederlandse anarchisme.
8. Cees HamelinkOver terrorismebestrijding en de rechtsstaat en mensenrechten en over de vraag hoe die twee zich ten opzichte van elkaar verhouden
   (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
   Toenmalig voorzitter van de Liga voor de Rechten van de Mens Cees Hamelink behandelt in deze lezing de nog steeds actuele vraag hoe de bestrijding van terrorisme de rechtsstaat neigt te ondermijnen. Hoe vaak worden in naam van terrorismebestrijding geen maatregelen getroffen die eigenlijk niets met terrorisme te maken hebben, maar wel de rechten van de mens aantasten?
9. Hans van den BerghIs een president dan zo leuk?
   (Deze lezing is niet uitgegeven)
10. Fred van der SpekDe keuze tussen principe en compromis in de politiek
    (Deze lezing is niet uitgegeven)
11. Hans VisserAnarchisme als bron van inspiratie
    (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
    De bekende Rotterdamse tegendraadse dominee Hans Visser vertelt in deze lezing hoe het anarchisme voor hem als predikant die in God bleef geloven (in tegenstelling tot Domela Nieuwenhuis), het anarchisme vaak een bron van inspiratie is. In praktijk bedrijft hij zodoende vaak een opportunistisch anarchisme.
12. Lolle NautaWereldburgerschap
    (Deze lezing is niet uitgegeven)
13. Flip BoolGrafische vormgeving en engagement in het interbellum
    (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
    Flip Bool ging in deze lezing in op het geëngageerde werk van een aantal kunstenaar die tijdens het Interbellum actief waren. Hij behandelde onder meer Paul Schuitema, Henri Berssenbrugge, Laszlo Moholy-Nagy, Cesar Domela en John Heartfield. Centraal in de lezing staan fotomontages.
14. Homme WedmanDomela’s erfgenaam? Leo Polak over autonomie en ethiek
    (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
    Homme Wedman behandelt in deze lezing het denken van vrijdenker Leo Polak over geestelijke zelfstandigheid en strijd tegen uitwendige dwang. Hij bracht beide in verband met Polak’s ideeën over de straf.
15. Rudolf de Jong, Wim HarmsOrde!
    (Deze lezing is niet uitgegeven)Meer informatie
    Deze brochure bevat de lezingen die in 1999 gehouden zijn bij de heropening van het F. Domela Nieuwenhuis-Museum in Heerenveen. Rudolf de Jong sprak over het dubbele karakter van de politie: enerzijds moet zij de orde handhaven, anderzijds is ze er voor dienstverlening. Wat moeten we daar in het licht van de ideeën van Domela Nieuwenhuis van vinden?
    Wim Harms sprak over de wereldorde en de ideeën van Domela Nieuwenhuis daaromtrent. Deze doen zeer modern aan. Over deze problematiek gaat ook lezing nr 13.